لیتوگرافی چیست؟
لیتوگرافی (Lithographie) اولین فرایندی است که در چاپ افست اتفاق می‌افتد. در این مرحله صفحه‌هایی فلزی از جنس آلومینیوم با عنوان زینک یا پلیت ساخته می‌شوند که در مراحل بعدی در دستگاه‌های چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پس از انجام مرحله طراحی و اعمال فرآیند کنترل کیفیت توسط تیم واحد لیتوگرافی، طرح مورد نظر به چهار رنگ اصلی مورد استفاده در چاپ افست تقسیم‌بندی میشود. این چهار رنگ با عنوان CMYK شناخته می‌شوند که رنگهای آبی، قرمز، زرد و مشکی را دربرمی‌گیرند.
هرکدام از رنگهای تفکیک شده بایستی روی یک زینک قرار بگیرند و برای انجام عملیات چاپ به چاپخانه منتقل شوند.
برای ایجاد زینک‌ها باید از دستگاهی با عنوان پلیت‌ستر استفاده کرد که زینک‌ها را در سایزهای جی‌تی‌او، دوورقی و چهارورقی برای چاپ آماده می‌نماید.
تاریخچه لیتوگرافی:
چاپ سنگی، طرح‌نگاری یا لیتوگرافی که کلمه‌ای یونانی است، گونه‌ای چاپ مکانیکی با استفاده از صفحه‌هایی است که بخش‌های مرکب‌دوست و آب‌دوست دارند. بخش‌های مرکب‌دوست جوهر را به خود جذب کرده و در نهایت طرح را روی سطح مورد نظر چاپ خواهند کرد.
در واقع کلمه لیتوگرافی از مجموع دو کلمه یونانی لیتوس به معنای سنگ و گرافیا به معنای نوشتن، تشکیل شده است.
چاپ سنگی یکی از انواع چاپ مسطح بوده است که در آن نوشته و تصویر مورد نظر را روی سنگ‌هایی از جنس آهک منتقل می‌کردند و با استفاده از روش‌های شیمیایی این بخش‌ها را برجسته می‌نمودند و سپس برای چاپ روی متریال دلخواه از آن استفاده می‌کردند.
این روش متداول‌ترین روش چاپ در تیراژ بالا، پیش از روش‌های چاپ سربی و ماشین چاپ بوده است.
چاپ سنگی اولین بار به وسیله آلمانی‌ها اختراع گردید و در قرن نوزدهم به عنوان تنها روش چاپ در اروپا کاربرد داشت که در زمان فتحعلی شاه قاجار نیز به ایران راه پیدا .کرد.
مختصری در رابطه با دستگاه‌های لیتوگرافی:
ایجاد زینک‌ها در روشی قدیمی‌تر با استفاده از دستگاه ایمیج‌ستر انجام میشد. این دستگاه هر چهار رنگ را روی یک طلق شفاف پرینت می‌گیرد. به این طلق‌های آماده شده فیلم میگویند.
فیلم‌ها که آماده شدند بایستی روی سطح زینک خام چسبانده شوند. سطح زینک جاذب مرکب است و فیلم کمک می‌کند تا بخش‌هایی که نباید در طرح باشند را با تابش نور فرابنفش که باعث تبخیر مواد پلیمری روی زینک میشود، حذف کنیم. نور فرابنفش از قسمت‌های شفاف فیلم گذر کرده و از بخش‌های تیره که شامل طرح مورد نظر است، رد نمی‌شود. بنابراین طرح روی زینک آماده میشود.
در روش جدیدتر از دستگاه پلیت‌ستر (plate setter) استفاده میکنیم. این دستگاه مستقیما به کامپیوتر متصل بوده و بدون نیاز به فیلم زینک را آماده می‌کند. در این حالت به زینک پلیت گفته میشود.
